REM dışı uyku derin ve yüzeysel olarak ikiye ayrılır. Derin REM dışı uykuda uyanmak oldukça zordur ve bireylerin korkarak uykudan uyandıkları Gece Terörü adı verilen hastalık derin REM dışı uyku sırasında ortaya çıkar.
Uyku terörü olarak da bilinen bu hastalık her yaşta ortaya çıkabilir. Bu hastalık sağlıklı bir uyku uyumanıza engel olur ve anormal uyku bozuklukları arasında yer alır.
Gece terörü nedir?
Daha çok çocuklarda görülen uyku terörü bazen yetişkinlerde de görülen bir hastalıktır. Derin uyku halindeyken görülen gece terörü kişiye korku, hızlı soluk alıp verme, çığlık ve ağlayarak uyanma gibi zorluklar çektirir.
Bu uyku bozukluğu birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilir. Ergenlik çağından sonra azalmaya başlayan uyku terörü (parasomnia), uyurgezerlik ve uyku felci olarak da kendini gösterebilir. Gece terörü isminden dolayı da ürkütücü bir hastalık olarak görülse de tedavisi mümkün olan bir uyku bozukluğudur.
Gece terörünün nedenleri nelerdir?
Parasomnia olarak da adlandırılan gece terörü uyku sırasında istenmeyen bir davranış olarak ortaya çıkar. Tam olarak nedenleri bilinmese de belli başlı nedenlere dayandırılan bu hastalığın solum sorunları, psikolojik sorunlar ve bir diğer faktörler sebebiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Nefes alma sorunları yaşayan kişiler uyku terörü daha yüksek oranda görülmektedir ve nefes almak için uyku sırasında daha fazla çaba gösteren bireylerin hastalığı tetiklenmektedir. Depresyon, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk gibi psikolojik sorunları olan yetişkin kişilerde de gece terörüne rastlanabilir.
Gece teröründe hangi faktörler rol oynar?
- Anestezi
- Yorgunluk
- Antidepresanlar
- Ağır ateşle geçirilen hastalıklar
- Alkol
- Madde kullanımı
- Stres bozuklukları
- Uyku apnesi
- Uyku bozuklukları
Şimdi de gece terörünün belirtilerine bakalım:
Uyku terörünün belirtileri kişinin karakterine göre farklılıklar gösterebilir. Uyku sırasında atak geçiren kişi aniden uyanabilir ve her şeyi hatırlayabilir ya da uykudan uyanamayarak iniltili bir şekilde uykuya devam etmek zorunda kalabilir.
Uyku terörü genellikle gece derin uykuda görülür. Çocuklarda görüldüğünde çocuklar genellikle bu durum hakkında bir şey hatırlamasa da yetişkinler daha bilinçli bir şekilde hareket edebilir. Gece terörü, uyurgezerliğe de neden olmaktadır.
- Uykudan kalkamama,
- Sırılsıklam uykudan uyanma,
- Göz bebeklerinin büyümesi,
- Kalp atışlarında artış,
- Sık sık nefes alıp verme,
- Çığlık atarak uykudan kalkma,
- Yatakta hiç bir şey hatırlamadan oturma,
- Etrafa yumruk ve tekme atma
gibi belirtliler sıralanabilir. Bu belirtilere siz ya da çocuğunuz sahipseniz muayene olmanız önerilir.
Gece terörünün tanısı nasıl konur?
Yetişkinlerde bu hastalığı teşhis etmek zor olsa da kişi uykudan yorgun ve halsiz bir şekilde uyanıyorsa doktora başvurması önerilmektedir. Uyku terörü ve diğer uyku problemleriyle karşılaşan kişilerin uyandıktan sonra rüyalarını ya da uykularını not etmeleri önerilir.
Bu sayede doktor hastalığı daha kolay bir şekilde teşhis edebilir. Alkol kullanımı, stresli ortamlarda çalışmak ya da bulunmak, psikolojik hastalıklar ya da nefes sorunları olup olmadığı da detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
Uyku testi ile tanı konabilir mi?
Uyku kalitesini etkileyen bu hastalık bazen tıbbi ortamlarda, uyku laboratuvarı gibi, teşhis edilebilir. Aynı zamanda bu hastalığın epilepsi gibi hastalıklardan net bir şekilde ayrılması gerekmektedir. Bunun için de uyku testi yapılmalıdır. Bu test içerisinde EEG, EOG ve EMG’den yararlanılır. Hastanın kanına ve kalp fonksiyonlarına da bakılması gerekir.
Uykunun farklı evrelerine bakılması gerektiğinden uyku süreci belirli dilimlere bölünür ve detaylı bir şekilde incelenir. Bu uyku dilimlerinde epilepsi ataklarına rastlanmazsa gece terörü tanısı konulabilir.
Gece terörü nasıl tedavi edilir?
Yetişkinlik döneminde çocukluk döneminden daha seyrek bir şekilde karşımıza çıkan uyku terörü, yaş arttıkça azalır. Çocukluk döneminde görülen ataklar gözetim eşliğinde tedaviye gerek kalmadan atlatılabilir. Fakat çocuğun uykusunu sıklıkla bölen ataklar yetişkinlikte de geçmiyorsa bir terapistten yardım alınmalı ya da uyku uzmanına danışılmalıdır.
Birçok sorunla karşılaşıyoruz ve bu sorunlar psikolojik hastalıklar olarak karşımıza çıkabiliyor. Psikolojik hastalık olarak karşımıza çıkan sebepler uyku terörü ataklarını artırırken bu hastalığın nedenleri detaylı bir şekilde araştırılmalı ve ortadan kaldırılmalıdır. Psikolojik hastalıklar da terapi yöntemiyle ya da ilaç tedavisiyle düzeltilmektedir.
Her gün aynı saatte atak geçiren bireyin ataktan önce uyandırılması da gece terörünü geçirmenin geçici bir yoludur. Fakat atak sürecinde bireylerin uyandırılması doğru değildir. Bunun ayrımı iyi bir şekilde yapılmalıdır. Atak geçiren kişilerin gündüz uykularına yatması ya da düzenli bir uyku saati belirlenmesi de önemli bir tedavi yöntemidir.
İlaç tedavisine bakılacak olursa çocukluk döneminde gece terörü sorununu çözmek için bu yöntem çok fazla tercih edilmez. Yetişkin hastalarda ise antidepresanların kullanımı bazen etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkabilir. Her hastada kullanılmasa da ilaç tedavisi de tercih edilen yöntemlerden biridir. Siz de bu gibi sorunları yaşıyorsanız kısa bir süre içerisinde doktora danışmanızı öneririz.